Energetski efikasniji i jeftiniji uređaji – Šta donosi Uredba o eko-dizajnu proizvoda koji utiču na potrošnju energije

Na tržištu će doći do većeg prodora energetski efikasnih proizvoda po pristupačnijim cenama nego što je trenutno stanje. Ovaj benefit za potrošače očekuje Ministarstvo rudarstva i energetike nakon što je usvojena Uredba o eko-dizajnu proizvoda koji utiču na potrošnju energije, a osvrćući se na praksu u EU.

Ova Uredba je usvojena krajem prošle godine, a nadovezuje se na Zakon o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije koji je donet u aprilu 2021. Ono što sledi su druga podzakonska akta.

– Uredbom o eko-dizajnu proizvoda koji utiču na potrošnju energije je transponovana EU Direktiva o eko-dizajnu (Direktiva 2009/125/EC). Uredba i Zakon o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije stvorili su uslove za stvaljanje na tržište samo proizvoda koji zadovoljavaju propisane tehničke zahteve, koji se tiču uticaja proizvoda na životnu sredinu, a najčešće se odnose na minimalne kriterijume energetske efikasnosti koje proizvod mora da zadovolji da bi se stavio na tržište – objašnjavaju za portal SRDA.rs u Ministarstvu rudarstva i energetike.

To znači da će se sa tržišta Srbije postepeno uklanjati proizvodi koji ne zadovoljavaju minimalne propisane kriterijume.

– Ovom Uredbom omogućava se donošenje pojedinačnih propisa odnosno pravilnika, koji će propisati zahteve u vezi energetske efikasnosti, emisija buke, emisija prašine, postojanja rezervnih delova i dr. za pojedinačne vrste proizvoda koji se plasiraju na tržište. Krajnji cilj je povećanje energetske efikasnosti proizvoda dopstupnih na tržištu i usaglašavanje sa EU propisima koji važe u oblasti energetike i slobodnog kretanja robe – navode u Ministarstvu.

Na koga se odnosi Uredba i na koje proizvode?

Uredba uspostavlja zahteve, koje treba da ispune proizvođači, zastupnici proizvođača i uvoznici, svako u svom domenu delovanja, a koje se tiču kako karakteristika proizvoda tako i prateće dokumentacije i označavanja proizvoda koji se plasira na tržište.

– Trenutno se u EU eko-dizajn odnosi na oko 30 vrsta proizvoda, od kućnih aparata kao što su frižideri, televizori, klima-uređaji i dr. pa sve do industrijskih mašina – transformatora, cirkulacione pumpe, nerezidencijalni ventilatori i dr.

U Ministarstvu napominju da je Uredba propisala obaveze učesnicima u lancu isporuke, od proizvođača do uvoznika i zastupnika, u vezi sa time kako se postiže usaglašenost sa propisima o eko-dizajnu, dok će za svaku pojedinačnu vrstu proizvoda pravilnicima biti regulisani kako tehničke karakteristike koje proizvod treba da zadovolji, tako i vremenski rokovi za primenu propisa.

– Ministarstvo će, u saradnji sa Privrednom komorom Srbije, Ministarstvom privrede, kao i Ministarstvom trgovine, turizma i telekomunikacija, definisati kako dinamiku uvođenja propisa, tako i vremenske rokove za primenu, da ostavi dovoljno prostora za domaće proizvođače, kao i za uvoznike i zastupnike inostranih proizvođača, da prilagode svoje poslovanje novim propisima.

U Ministarstvu napominju da će se prvi pravilnici odnositi na proizvode kod kojih nema domaćih proizvođača i gde je tržište već donekle prilagođeno u smislu energetske efikasnosti proizvoda koji se na njemu nalaze.

– Očekujemo da među prvim proizvodima koji će biti obuhvaćeni eko-dizajn zahtevima budu: frižideri, mašine za pranje sudova, mašine za pranje veša i elektronski monitori. Rokovi za punu primenu propisa biće doneti kroz pravilnike, ali ne očekujemo da će biti kraći od 8 meseci.

Ušteda energije

Ušteda energije će svakako zavisiti od brzine primene propisa, kao i od toga koji sve uređaji su obuhvaćeni eko-dizajn propisom u jednoj godini, ali neke okvirne procene ukazuju na to da je po osnovu ovih propisa moguće realizovati godišnju uštedu energije u visini od 17 ktoe i više, što je ekvivalent godišnjoj potrošnji električne energije oko 35.000 domaćinstava.