Žene pomeraju planine – Međunarodni dan planina 11. decembar

Planine su dom više od 85% svetskih vrsta vodozemaca, ptica i sisara. Planine pokrivaju trećinu kopnene površine. Pružaju hranu, pijaću vodu i energiju odnosno resurse kojih će u narednim decenijama biti sve manje.

Žene pomeraju planine je tema ovogodišnjeg Međunarodnog dana planina 11. decembra.

Žene igraju ključnu ulogu u zaštiti životne sredine i društvenom i ekonomskom razvoju u planinskim područjima. Oni su često primarni upravnici planinskih resursa, čuvari biodiverziteta, čuvari tradicionalnog znanja, čuvari lokalne kulture i stručnjaci za tradicionalnu medicinu.

Povećana klimatska varijabilnost, zajedno sa nedostatkom ulaganja u planinsku poljoprivredu i ruralni razvoj, često je gurala muškarce da migriraju negde drugde u potrazi za alternativnim sredstvima za život. Žene su stoga preuzele mnoge zadatke koje su ranije obavljali muškarci, ali su žene u planinama često nevidljive zbog nedostatka moći donošenja odluka i nejednakog pristupa resursima.

Kao farmeri, prodavci na pijaci, poslovne žene, zanatlije, preduzetnice i lideri zajednice, žene i devojke u planinama, posebno u ruralnim oblastima, imaju potencijal da budu glavni nosioci promena. Kada seoske žene imaju pristup resursima, uslugama i mogućnostima, one postaju pokretačka snaga protiv gladi, neuhranjenosti i ruralnog siromaštva i aktivne su u razvoju planinskih ekonomija.

Međunarodni dan planina 2022. je prilika da se podigne svest o potrebi da se osnaže žene u planinama kako bi mogle efikasnije da učestvuju u procesima donošenja odluka i da imaju veću kontrolu nad proizvodnim resursima. Deleći izvrsnost, mogućnosti i razvoj kapaciteta u planinama, Dan može promovisati rodnu ravnopravnost i stoga doprineti poboljšanju socijalne pravde, sredstava za život i otpornosti.

Zanimljivosti

Himalaji – planinski venac gde se nalazi 96 od ukupno 109 najviših vrhova na svetu.

Mont Everest – najviša tačka na planeti nalazi se na Himalajima, na granici Nepala i Kine. 8.848 metara nadmorske visine.

Alpi – najviši i najgušće naseljeni planinski masiv u Evropi područje su Alpe.

Prva žena koja je osvojila Mon Blan (najviši alpski vrh 4.810 m) je Mari Paradis (Marie Paradis), još 1808. godine.

12% ljudi živi na planinama

Kada je reč o Srbiji, planine su najveći deo njene teritorije. Planine, jedinstveno prirodno bogatstvo Srbije kristalno bistrih jezera i slapova, gustih šuma, pašnjaka i ski centara, uključuju i 15 vrhova koji prelaze visinu od 2.000 metara. Pogodne su za različite aktivnosti poput pešačenja, planinarenja, skijanja, paraglajdinga, pa su česta destinacija za aktivnu rekreaciju i ljubitelje ekstremnih sportova. Međutim, sve više ljudi rado bira i prolećne i letnje dane kako bi uživali u planinskom vazduhu, veličanstvenoj prirodi i kako bi probali tradicionalnu hranu u okolnim etno selima.

U Srbiji su najatraktivnija mesta za razonodu i uživanje na planinama koje su poznati turistički centri kao što su Kopaonik, Zlatibor i Stara planina. Međutim, veoma jedinstvenu i neotkrivenu prirodu krasi i Zlatar, Rtanj, Besnu kobilu, Suvu planinu, valjevske planine…

Obronci srpskih planina bogati su termomineralnim izvorima, pa se najveće banje Srbije nalaze upravo u podnožju ovih masiva, te posetioci mogu da iskorsite istovremeno odmor u banji i pešačenje do obližnjih vrhova.

Generalna skupština Ujedinjenih nacija 20. decembra 2002. godine proglasila je Međunarodni dan planina kako bi se šira javnost upoznala o planinskim područjima, njihovim vrednostima i problemima. Međutim, još 1992. bilo je reči o tome u dokumentu „Upravljanje krhkim ekosistemima: održivi razvoj planina“ (Managing Fragile Ecosystems: Sustainable Mountain Development) i od tada se obraćalo više pažnje na planine i njihov značaj, što je dovelo do donošenja odluke 10 godina kasnije. Organizacija Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu (FAO) određena je kao vodeća institucija za obeležavanje Međunarodnog dana planina.