Da li avioni sa dugačkim belim tragovima ispuštaju otrove?

Da li mlazni putnički i teretni avioni zaprašuju ljude širom sveta? Teoretičari zavere u svojim objavama na društvenim mrežama, poslednjih 20 godina kategorično tvrde da je beli trag aviona krivac za brojne bolesti. Da vazduhoplovi „prskaju“ štetne materije, zbog koga se povećao broj obolelih od kancera i drugih teških oboljenja.

Nauka, sa druge strane, kaže da su tragovi aviona sasvim normalna pojava – kondez ili čestice leda se stvaraju u trenutku mešanja izduvnih gasova vrelih motora, sa vazduhom čija je temperatura ispod -37 stepeni, koliko je na visinama iznad 9.000 metara nadmorske visine.

U ovom tekstu pogledajte argumente zvanične nauke i stavove teotičara zavere, a situaciju na terenu objašnjava penzionisani vojni pilot Vladan Đukić, koji je obučio 13 generacija pilota Vojske Srbije.

Od mita do zavere

Foto: pixabay

Termin kemtrejls (chemical + trails, chemtrails) prvi put je upotrebljen 1996. godine. Američka armija je „krivac“ što se belim tragovima na nebu pripisuje teorija zavere masovne sterilizacije ljudi, manipulisanja klime, izazivanja mentalnih oboljenja i kontrole uma.

Naime, Američko ratno vazduhoplovstvo je te godine objavilo strateški dokument u kom je grupa vojnih istraživača razmatrala potencijal manipulacije vremenskih prilika uz pomoć novih tehnologija u budućnosti. Dokument je označen kao spekulativni futurizam, međutim, jedan deo javnosti je te procene američke vojske shvatio kao realnost.

Novinar Vilijam Tomas je 1999. godine stekao popularnost kada je objavio seriju članaka o hemijskim tragovima – kemtrejsima, kao toksičnim oblacima koje Vazduhoplovstvo testira u svrhu kontrole „vremenskih prilika, klime i geoinženjeringa“. On je tezu o kemtrejlsima zasnovao na dokumentu Američkog ratnog vazduhoplovstva iz 1996, “Weather as a Force Multiplier: Owning the Weather in 2025”, ali i na patentu kojim se predstavila mogućnost usporavanja globalnog zagrevanja postavljenjem reflektujućih čestica u gornje slojeve atmosfere čiji bi zadatak bio da solarnu svetlost „vraća“ nazad u svemir.

Tomas je uspeo da ubedi deo javnosti u svoje tvrdnje. Prema podacima organizacije Statista iz 2019, više od 18 odsto stanovnika SAD veruje da ih vlada truje preko kemtrejlsa, dok je međunarodno istraživanje iz 2016. došlo do podatka da isto mišljenje ima i 17 odsto ispitanika. Pojavom virusa korona, njegovim širenjem i oštrim merama protiv širenja zaraze, broj onih koji veruju da se iz aviona „prskaju“ hemijski i biološki agensi drastično se povećao. Naročito u onim državama gde je sproveden čvrst lokdaun.

Argumenti da nas “praše”

Foto: pixabay

Teoretičari zavere tvrde da neobičnih i dugih tragova aviona je na nebu svakim danom sve više. Kako navode:

„I dok se normalne mlaznice nastale od izduvnih gasova izbačenih iz turbina avionskih motora na visini većoj od 10.000 metara pretvaraju u ledene kristale i mogu se održati u vazduhu najviše 20 minuta, hemijski mlazevi ostaju u vazduhu veoma dugo i onda se polako šire i poveziju, formirajući oblak tipa cirus. Mlaznice se polažu najčešće u obliku znaka X ili mreže“.

Teoriju da nas „praše sa neba“, 2018. godine razbuktala je fotografija buradi sa vodom u putničkom avionu. Na ovu temu pisano je stotine tekstova, koji su i dalje prisutni na društvenim mrežama. Međutim, ispostavilo je da je reč od slici iz 2010. godine, a reč je standardnoj proceduri provere aviona. U međuvremenu, na mrežama se pojavilo desetine različitih fotografija test letelica sa balastnim burićima.

Teoretičati zavere tvrde da kemtrejls izaziva masovnu sterilizaciju ljudi, menja klimatske uslove, izazivanja mentalnih oboljenja i da „neki centri“ kontrolišu um.

Na društvenim grupama „stručni“ teoretičari savetuju da se ispred kuće ostavi posuda belog sirćeta, tvrdeći da to čisti nebo na kojem se vide kemtrejlsi.

Nauka kaže da nema zaprašivanja

Naučna zajednica oštro odbacuje kemtrejls. Beli tragovi aviona su normalni vodeni kondenzacioni tragovi koje avioni u visokom letu rutinski ostavljaju za sobom pod određenim atmosferskim uslovima.

– Većina vazduhoplova, putničkih, kargo i svih ostalih lete u tropopauzi, visinama od 9.000 do 13.000 metara. U tropopauzi je najmanja potrošnja goriva. Na tim visinama su izuzetno niske temperature, oko minus 37 stepeni Celzijusa. Čim dođe do dodira toplih izduvnih gasova motora i hladnog ambijentalnog vazduha, stvaraju se vodene kapljice, koje se brzo smrzavaju i postaju ledeni kristali. I tako se stvara beli trag – objašnjava penzionisani vojni pilot Vladan Đukić.

Vladan Đukić

Ugljovodonici koji se koriste kao pogonsko gorivo za mlazne motore raspadaju se na ugljenik i vodonik, sjedinjuju sa kiseonikom, nakon čega dobijamo ugljen-dioksid i vodenu paru. Na hladnom okolnom vazduhu para se kondenzuje, a zatim se voda pretvara u ledene kristale koje vidimo kao beli trag aviona koji može biti vidljiv satima.

Prema Đukićevim rečima, beli trag se nikada ne pojavi na poletanju. Vidi se samo crni dim od sagorelog kerozina. To je zato što je na tlu značajno toplija temperatura nego na visinama iznad 9.000 metara.

Ovaj iskusni pilot se osvrnuo i na slike burića sa vodom. Kako tvrdi, to je najlakši način ispitivanja balansa letelice i da je to standardna procedura prilikom testiranja aviona.

– Teretne bačve sa vodom se koriste za simulaciju putnika prilikom testiranja različitih konfiguracija težine i ravnoteže u avionu tokom probnih letova. Burad su ponekad izolovana, a ponekad povezana cevima, tako da voda može da se pumpa naokolo u letu kako bi simulirala kretanje putnika – objašnjava naš sagovornik.

Zagovornici teze o kemtrejlsima svoje dokaze pronalaze u učestalim i dugotrajnijim tragovima aviona. Naučnici imaju nekoliko odgovora na ovu tezu. Jedan je da unapređenje tehnologija mlaznih motora utiče da ledeni oblaci učestalije nastaju i duže zadržavaju u atmosferi. Druga teza je meterološka. Naime, kad u vazduhu nema mnogo vlage, kristali se naprosto samo rasprše. Na većoj vlazi, oni ostaju i na kraju formiraju vidljive tragove pare na velikim površinama neba.

Đukić za kemtrejls kaže da je terija zavere bez ikakvog naučnog pokrića.

– Ne mogu da tvrdim da nije nemoguće da neko ispustio neke otrove iz vazduha. Međutim, teško je zamisliti da ima ljudi koji su spremni da truju za njih nepoznate građane. Za neku takvu akciju, potrebna je ozbiljna koordinacija u kojoj učestvuju pored pilota, tehničari i drugo osoblje aerodroma. Bar neko, nekada bi progovorio o tome – objašnjava Đukić.