Svetski dan vlažnih staništa – 2. februar

Predivni pejzaži, raznovrsne vodene biljke i životinje, nepregledna jata ptica, samo su neke od odlika vlažnih područja. Zavod za zaštitu prirode Srbije je utvrdio preliminarnu listu od 68 potencijalnih Ramsarskih područja u Srbiji, a do sada je jedanaest prirodnih dobara dobilo status vlažnih područja od međunarodnog značaja.

Specijalni rezervat prirode Stari Begej-Carska Bara upisuje se na listu kao prvo Ramsarsko područje u Srbiji od 1996. godine. Tu su i Ludaško jezero, Obedska bara, Slano kopovo, Labudovo okno, Peštersko polje, Vlasina, Gornje Podunavlje, Zasavica, Koviljsko-petrovaradinski rit i Đerdap. Osim Vlasine, koja je zaštićena kao Predeo izuzetnih odlika, ostala područa su Specijalni rezervati prirode.

Dan vlažnih područja, na svetskom nivou, obeležava se pod motoom “Akcije za vlažna područja – akcije za ljude i prirodu” kako bi se skrenula pažnja na potrebu prikupljanja sredstava i pokretanja incijativa za zaštitu postojećih i obnovu nestalih vlažnih područja.

Slano kopovo

Šta su vlažna staništa?

Vlažna staništa su područja sa barama, močvarama, vodenim površinama na tresetnim zemljištima… Za njih zajedničko je da su tokom većeg dela godine ili stalno zasićeni vodom.

Vlažna staništa karakteriše izuzetno bogatstvo biodiverziteta, i ona u velikoj meri doprinose prečišćavanju vode, sprečavanju poplava i skladištenju ugljenika. Vlažna staništa imaju ključnu ulogu u ublažavanju efekata klimatskih promena, a istovremeno su najviše pogođena čak i najmanjim promenama klime.

Rast nivoa mora, kao i smanjenje nivoa površinskih i podzemnih kopnenih voda, uzrokovanih klimatskim promenama, značajno ugrožavaju vlažna staništa. Danas su vlažna staništa ugrožena i isušivanjem kao i izvođenjem stoke na ispašu, sečom šuma, zagađenjem i prekomernom eksploatacijom vrsta koje u njima žive.

Obedska bara

Ramsarska konvencija

Delovanjem čoveka, od 1900. godine u svetu je izgubljeno više od 64% vlažnih područja i samim tim uništene su mnoge biljne i životinjske vrste.

Zbog izuzetnog značaja vlažnih staništa predstavnici brojnih vlada i međunarodnih organizacija su još 2. februara 1971. godine usvojili Međunarodni sporazum o zaštiti vlažnih staništa tzv. Ramsarska konvencija. Ovaj sporazum je osnov za akciju, u nacionalnim i međunarodnim okvirima, po pitanju zaštite i mudrog upravljanja vlažnim područjima i njihovim resursima.

Na teritoriji 171 članice Ramsarske konvencije, do sada je proglašeno 2.375 Ramsarskih područja (međunarodno značajana vlažna područja), uključujući i 18 prekograničnih, u ukupnoj površini od 253.614.461 ha.

Većina ramsarskih staništa u Srbiji nalazi se pored naseljenih mesta, zbog čega su izložena riziku od nestanka, dok sa druge strane upravo zbog te blizine urbanim sredinama moraju da budu zaštićena, kako bi se iskoristile njihove prednosti. Ukoliko se održivo koriste, vlažna područja urbanim sredinama mogu pružiti višestruku ekonomsku, društvenu i kulturnu korist.

Ukoliko niste posetili ova područja u našoj zemlji, pružiće vam uživanje u pešačenju označenim stazama kroz divne predele, posmatranje ptica, a negde je obezbeđena i vožnja brodom uz stručnog vodiča.